Dịch vụ giao hàng: Ngành công nghiệp đang bùng nổ

CHUYÊN ĐỀ 3
LỊCH SỬ CỦA NỀN KINH TẾ GIAO VẬN

Thời đại con người ta có thể đặt mua tất cả các loại hàng hóa thông qua ứng dụng giao hàng trên điện thoại thông minh không phải bỗng một ngày đột nhiên xuất hiện. Văn hóa giao vận của Hàn Quốc vốn đã tồn tại từ thời kỳ Joseon (1392-1910), có thêm nét hiện đại sau thời kỳ Nhật trị nửa đầu thế kỷ 20 và bùng nổ cùng với sự phát triển nhanh chóng của quá trình công nghiệp hóa và hiện đại hóa.

Năm 1882, Paul George von Möllendorff làm việc trong lãnh sự quán Đức tại Thiên Tân nhà Thanh (Trung Quốc) đã đến Hanyang (Seoul ngày nay) và trở thành cố vấn người phương Tây đầu tiên cho chính quyền Joseon. Cho đến thời điểm đó, ở Joseon hầu như không có người phương Tây nên điều đầu tiên mà ông ta lo lắng chính là đồ ăn. Ngay khi trời tối, một viên quan cùng với vài người hầu khiêng một giá gác bằng gỗ đến nơi ở của ông. Bỏ tấm vải phủ ra, trên kiệu là những chiếc bát đựng đầy đồ ăn lần đầu tiên ông ta được nhìn thấy trong đời. Đó là bữa tối của Möllendorff. Với kinh nghiệm đã tích lũy khi làm ở Trung Quốc, ông chuyển đồ ăn lên bàn và dùng bữa.

"Đường đi chợ trong tuyết." Tác giả: Yi Hyeong-rok (1808-?), thế kỉ 19. Chất liệu: Mực và màu nước trên giấy; 38,8 x 28,2cm. Bảo tàng Quốc gia Hàn Quốc. Bức tranh triều đại Joseon này mô tả các thương gia đang trên đường hướng đến chợ với hàng hóa được chất nặng trên lưng ngựa và bò. Bức tranh là một phần trong bộ tranh được cho là do họa sĩ Yi Hyeong-rok vẽ. © National Museum of Korea

Cống vật và quà tặng
*XEM TOÀN VĂN TẠI ĐÂY*

Mặt khác, các quý tộc giàu có ở địa phương cũng thường gửi quà là đặc sản địa phương cho bạn bè hoặc những người có quyền lực ở thủ đô. Ví dụ, có một phú hộ sở hữu hàng trăm người hầu ở vùng Buan tên là Kim Su-jong (金守宗, 1671-1736) thường gửi cho bạn bè mình là quan lại cấp cao ở thủ đô hải sâm khô, bào ngư, trai, bạch tuộc, rong biển và thịt chim trĩ khô, thịt lợn, quả hồng, giấy, quạt, mũ, lược… Những hàng hóa này được vận chuyển từ Buan theo đường biển dọc theo bờ biển phía Tây và cập bến tại cảng Mapo, Seoul. Từ đây, hàng hóa sẽ được những người hầu chia ra, chất lên xe kéo và giá vác đồ trực tiếp đưa đến từng nhà. Khi gửi hàng, Kim Su-jong thường làm hai văn bản ghi tên hàng hóa và số lượng, ông ta giữ một bản và gửi cho người nhận hàng một bản.
*XEM TOÀN VĂN TẠI ĐÂY*

©Bảo tàng Lịch sử Bupyeong. Những người giao hàng tạo dáng trước Sajeongok, một nhà hàng naengmyeon (mì lạnh) nổi tiếng ở Incheon vào những năm 1930. Mì lạnh ở đây ngon đến mức có các đơn đặt hàng từ rất xa như Myeong-dong ở Seoul.

© Lim Sang-cheol. “Buổi sáng”, một bức ảnh chụp những người phụ nữ trẻ mang chậu hoa trên đường phố Busan vào năm 1946 của Limb Eung-sik. Bức ảnh nằm trong bộ sưu tập của Bảo tàng Quốc gia về Nghệ thuật hiện đại và đương đại.

© Bảo tàng Thành phố Sokcho. Trong bức ảnh được chụp những năm 1950 này, một người giao hàng naengmyeon (mì lạnh) đã có một màn biểu diễn thú vị trên đường phố Sokcho. Ông được biết đến là người sáng lập một nhà hàng mì lạnh kiểu Hamheung ở thị trấn ven biển gần khu phi quân sự.

Xe kéo tay và xe đạp
Hình ảnh những người giao hàng thực sự bắt đầu để lại ấn tượng đối với mọi người là từ khi các chợ cố định bắt đầu xuất hiện ở các đô thị. Do không thể bỏ mặc cửa hàng của mình, các thương nhân buôn bán tại chợ đã gọi đồ từ quán ăn. Khi ấy, các cô phục vụ trong nhà hàng trên đầu đội chiếc mâm chất đầy các bát thức ăn được sắp xếp ngay ngắn, khéo léo đưa đồ đến. Các quán cao cấp được gọi là “nhà hàng” thường có khoảng 20 món ăn phục vụ tận nơi. Khi số lượng đặt hàng nhiều như vậy, người ta phải xếp đồ ăn lên xe và chuyển đi. Nếu các gia đình khá giả tổ chức tiệc và mời khách, đầu bếp, nhân viên phục vụ của nhà hàng thậm chí đến tận nơi phục vụ. Các nhà hàng Trung Quốc cũng giao đồ ăn khi nhận được đơn đặt hàng. Nhưng ở thời điểm đó, giao đồ ăn là dịch vụ miễn phí. Giao vận hàng hóa với tư cách là ngành nghề chuyên môn chỉ dừng lại ở việc chuyển phát các mặt hàng như thư tín, báo, rượu. Đặc biệt, rượu được giao nhận trực tiếp bằng xe đạp từ xưởng sản xuất khi có đơn đặt hàng từ các nhà hàng hoặc quán rượu .
*XEM TOÀN VĂN TẠI ĐÂY*

© Lim Sang-cheol. “Một ngày mới đầy hy vọng” (tiêu đề tạm thời), bức ảnh chụp các em nhỏ đang chạy giao báo trong Myeong-dong, Seoul năm 1960 của Limb Eung-sik. Trẻ em của những gia đình nghèo đi giao báo để kiếm tiền học phí và tiền tiêu vặt là hiện tượng phổ biến lúc đó.

© Han Jeong-sik. “Ikseon-dong,” bức ảnh chụp năm 1993 của Han Jeong-sik. Đây là hình ảnh một người giao đồ ăn Trung Quốc một tay giữ hộp thiếc lớn đựng đồ ăn, một tay đi xe đạp qua các con hẻm của khu dân cư khu vực trung tâm Seoul. Các nhà hàng Trung Quốc bắt đầu cung cấp dịch vụ giao hàng vào những năm 1960.

Một người đàn ông cực nhọc gánh than lên dốc trong một khu ổ chuột ở Seoul đầu những năm 1970. Than tổ ong được sử dụng rộng rãi để sưởi ấm và nấu ăn từ thời hậu chiến tranh Nam-Bắc đến những năm 1990. © NewsBank

Xe máy và ứng dụng điện thoại thông minh
Bắt đầu từ những năm 1960, việc giao hàng cho các nhà hàng Trung Quốc đồng nghĩa với việc giao đồ ăn. Cách hiểu này được duy trì trong một khoảng thời gian khá dài. Cho đến thời điểm đó, xe đạp hầu như vẫn là phương tiện duy nhất để giao đồ ăn. Cuối những năm 1970, do chính sách Hoa kiều của chính phủ Hàn Quốc, nhiều Hoa kiều gặp bất lợi khi nhập học đại học nên đã di cư sang Đài Loan. Do đó, ngày càng nhiều người Hàn Quốc, những người làm công việc giao vận cho các nhà hàng Trung Quốc do Hoa kiều làm chủ đã đứng ra mở nhà hàng. Cùng lúc đó, các khu chung cư lớn cũng được xây dựng ở Seoul và các thành phố lớn khác. Khi những khu tập trung dân cư tăng lên, nhu cầu chuyển phát đồ ăn Trung Quốc cũng nhanh chóng tăng lên.

*XEM TOÀN VĂN TẠI ĐÂY*